Albert Einstein (1879 – 1955) - Theoretisch natuurkundige.
Einstein, geboren in Ulm (Baden-Wurttemberg) wordt, naast Isaac Newton en James Clerk Maxwell, erkend als een van de grootste natuurkundigen aller tijden. Hij is voornamelijk bekend voor het ontwikkelen van de relativiteitstheorie en het uitdrukken van de massa-energierelatie in een wiskundige formule, E = mc2. Hierbij is er een verband gebracht tussen de natuurkundige grootheden massa en energie.
In 1921 werd de Nobel prijs aan Einstein toegekend voor zijn bijdragen aan de theoretische natuurkunde en voor zijn ontdekking van de wet van het foto-elektrisch effect. Hij ontving de prijs een jaar later. Einsteins joodse afkomst brachten hem in diskrediet bij het nazi-regime. Nadat Einstein in de Verenigde Staten een aantal lezingen aan Caltech had verzorgd, besloot hij niet meer terug te keren naar Duitsland. Einstein stierf in zijn slaap in Princeton op 18 april 1955.
Einstein in eigen woorden:
‘Een mens is deel van één geheel, dat we Universum noemen. Ons deel is beperkt in tijd en ruimte. De mens ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens, als iets dat hem gescheiden houdt van de rest. Een soort optisch bedrog van zijn bewustzijn. Dit bedrog is een soort gevangenis voor ons, dat ons beperkt tot onze persoonlijke verlangens en genegenheid voor een paar personen die het dichts bij ons staan.
Onze taak moet zijn om onszelf te bevrijden uit deze gevangenis door onze cirkel van compassie te vergroten om alle levende schepselen te omarmen en ook de totale natuur in al haar schoonheid.’
Jiddu Krishnamurti (1895 – 1986) – Filosoof, spiritueel leraar en schrijver
Krishnamurti werd geboren in India en is in zijn jonge jaren klaargestoomd om de nieuwe wereldleider te worden. Alhoewel hij zich uit de Theosofische Vereniging had teruggetrokken, zijn de principes van zijn leer terug te vinden in de theosofie en omgekeerd.
Hij onderwees vooral over de aard van de geest, meditatie en holistisch onderzoek. Krishnamurti zei dat hij geen loyaliteit had aan enige nationaliteit, kaste, religie of filosofie.
Krishnamurti in eigen woorden:
'Mijn leer is gebaseerd op de mogelijkheid van volledige spirituele vrijheid, door aandachtige observatie van de eigen geest en zijn reacties, op het moment dat deze zich voordoen. Centraal in mijn wereld staat het gezegde: "De waarheid is een land zonder vooraf bepaalde paden." Geen methode, geen religie, geen leraar kan naar de waarheid leiden. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen pad.'
Krishnamurti heeft er nooit een theorie van gemaakt. Want alleen wat iemand zelf ziet, is echt inzicht, niet wat men in boeken leest. Dat geldt ook voor zijn boeken. Hij probeerde te voorkomen dat er een nieuwe ideologie uit voortkwam. Volgens hem zouden zijn uitspraken juist mensen moeten aanmoedigen om achter de waarheid van ons leven en van het leven als geheel te komen. Hij behandelde thema's als het denken, het ego, geweldloosheid, de dood, nationalisme,
Krishnamurti zei dat alle menselijke conflicten alleen het resultaat zijn van de innerlijke staat van die mensen. Het eerste waar men aan moet denken is niet sociale actie of een politieke omwenteling, maar een innerlijke transformatie. Krishnamurti is in februari 1986, op een leeftijd van 90 jaar oud, overleden aan alvleesklierkanker.
H.P. Berlage (Hein) (1856 – 1934) - Architect en stedenbouwkundige.
Hendrik Petrus Berlage, geboren aan de Keizersgracht in Amsterdam, wordt beschouwd als een van de belangrijkste vernieuwers van de architectuur en stedenbouw in Nederland. Hij studeerde aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten en daarna aan het Eidgenössische Polytechnicum in Zurich. Samen met Theodorus Sanders (architect, ingenieur en directeur van de Noord-Hollandsche Tramweg-Maatschappij). Een van de meest karakteristieke kenmerken van Berlages creaties is dat zijn ontwerpen zijn gebaseerd op de theorie van de synthese van kunsten.
Zijn gedachtes over de mens heeft ervoor gezorgd dat de stedenbouw menselijker moest. Hendrikus Berlage overleed op 12 augustus 1934.
Hendrik Berlage in eigen woorden:
‘Alle grote kunstenaars zijn min of meer filosofisch aangelegd; ernstig hoge kunst is niet alleen gevoelsuiting, maar ook het resultaat van een scherp verstand.’
Mahatma Gandhi (1869 – 1948) – Indiase advocaat, antikoloniale nationalist, politiek ethicus en spiritueel leider
Mohandas Karamchand Gandhi, beter bekend als Mahatma Gandhi en geboren in Por Bandar, India, leidde de Indiase onafhankelijkheidstrijd tegen het Verenigd Koninkrijk. Toen Gandhi 40 jaar oud was, kreeg hij via vrienden een getypte versie van een brief in handen die was geschreven door “Lev Tolstoj” (1828-1910), gericht aan de fanatieke revolutionaire jongeman Taraknath Das van 24 jaar, een Hindoe uit Bengalen die naar Amerika moest vluchten omdat hij gezocht werd door de Britse geheime dienst.
Toen Tolstoi 80 jaar was, (hij was in die tijd de opinieleider in vredesvraagstukken) werd hij door Das benaderd hoe om te gaan met het probleem in India. Tolstoj propageerde “De geweldloze wet van de liefde”, maar dat sprak de revolutionaire Das niet aan. Deze brief was heel veel later de basis voor Gandhi om de leer van geweldloze weerbaarheid uit te werken. Deze leer werd later bekend onder de term “Satyagraha”. Na het lezen van de brief ontstond er een briefwisseling tussen Tolstoi en Gandhi. Tolstoj op zijn beurt is geïnspireerd geraakt door de vele gesprekken met zijn mede landgenote Helena Petrovna Blavatsky (1831-1891).
Gandhi was een van de grondleggers van de staat India en voorstander om Satyagraha, of actieve geweldloosheid als middel voor een revolutie in te zetten. Gandhi bestudeerde de Bhagavad Gita, een van de belangrijkste Hindoeïstische geschriften, elke dag. Ook las hij delen hiervan voor aan zijn volgelingen. In 1948 werd Gandhi doodgeschoten door Nathuram Godse, een militante Hindoeïstische nationalist.
Gandhi in eigen woorden:
'Vaag neem ik waar dat er, terwijl alles om mij heen altijd verandert en altijd sterft, onder al die veranderingen een Levende Kracht is, die niet verandert, die alles bijeen houdt, die schept, oplost en wederom schept. Die bezielende Kracht of Geest is God.
Ik zie die Kracht als zuiver goedaardig, want ik kan zien dat te midden van de dood het leven, en te midden van de onwaarheid de waarheid, en te midden van de duisternis het licht blijft bestaan. Daar maak ik uit op dat God Leven, Waarheid, Licht en Liefde is.
Sterfelijke wezens zullen de waarheid en de liefde, die oneindig is, nooit in hun volheid leren kennen. Er zijn niet veel fundamentele waarheden, maar er is slechts één fundamentele Waarheid, die de Waarheid zelf is, met een andere naam, Geweldloosheid. Geweldloosheid is zielskracht en de Ziel is onverwoestbaar, onveranderlijk en eeuwig. Geweldloosheid, zoals ik die zie, is de actiefste Kracht in de wereld: het is de hoogste Wet.
Gedurende mijn halve eeuw van ervaringen ben ik nog niet één situatie tegengekomen, waarin ik zeggen moest dat ik hulpeloos was, dat ik geen middel wist om geweldloosheid toe te passen.
Niet het geweld, niet de onwaarheid, maar geweldloosheid is de Waarheid en de Wet van ons bestaan.'
Rudolf Steiner (1861 – 1925) - Esotericus, schrijver, architect, filosoof, antroposoof, pedagoog en bedenker van de “Biologisch-dynamische landbouw”.
Rudolf Joseph Lorenz Steiner, geboren in Kroatië, was een Oostenrijkse Esotericus en legde een basis voor een sociaal systeem dat hij “sociale driegeleding” noemde en dat de drie delen beschrijft waaruit de samenleving bestaat: het culturele of geestesleven (onderwijs), het rechtsleven (sociale structuren) en het economische leven (banken, bedrijven, handel).
Deze drie gebieden zouden volgens Rudolf Steiner totaal onafhankelijk van elkaar moeten bestaan in de menselijke samenleving, elk zonder inmenging van de twee anderen.
Tijdens de Franse Revolutie kwamen de drie idealen, vrijheid, gelijkheid en broederschap, in het bewustzijn van de mensen, die pas echt begrepen kunnen worden wanneer ze elk worden nagestreefd in een eigen werksfeer. Vrijheid in het culturele of geestesleven, gelijkheid in het rechtsleven en broederschap in de economie.
Rudolf Steiner in eigen woorden:
'Wanneer we onze denkbeelden toepassen in de wereld, ontmoeten we andere mensen. Dan blijkt dat we de meeste zingeving en waardering van ons werk ervaren wanneer we broederschap betrachten. Voor het onderlinge overleg tussen mensen en het maken van wetten en afspraken, moeten we elkaar als gelijke benaderen. Dan pas komen in de rechtssfeer de begrippen eerlijkheid en rechtvaardigheid in de maatschappij tot gelding.'
Rudolf Steiner is bekend geworden als grondlegger van de antroposofie en zijn praktische toepassingen, zoals de Vrije scholen in Nederland, de antroposofische geneeswijze, de heilpedagogie, de sociale driegeleding en de biologisch-dynamische landbouw.
Antroposofie is een spirituele filosofie en occulte wetenschap die het bestaan ziet als een geestelijke wereld die toegankelijk is via innerlijke ontwikkeling. Rudolf Steiner overleed 30 maart 1925.
Piet Mondriaan (1872 – 1944) – Nederlandse kunstschilder en kunsttheoreticus
Mondriaan was een pionier van abstracte kunst. Hij ontwikkelde ook een nieuwe kunsttheorie die hij neoplasticisme noemde. In 1908 werd hij lid van de Theosofische Vereniging. Mondriaan zocht naar de essentie van schilderkunst. Hij vond het niet 'absoluut' genoeg en hij was tegen de combinatie van schilderkunst en architectuur. Zijn kunst was utopisch en ging over de zoektocht naar universele waarden en esthetiek.
Om te bewijzen dat zijn theosofische opvattingen dynamisch waren, schilderde hij begin jaren dertig ruitvormige composities. Zijn Compositie met twee lijnen, uit 1931, is herin een belangrijk sleutelwerk.
Vanaf 1932 raakte Mondriaan geobsedeerd door de dubbele lijn als compositie-element. "Ik ben druk bezig aan nieuw schilderkunstig onderzoek met dubbele lijnen. Zo schakel ik het zwart een beetje uit, waar ik steeds minder van houd", schreef hij aan de architect Alfred Roth.
Mondriaan vertelt:
'In mijn laatste dingen wordt de dubbele lijn verbreed tot een vlak en toch is ze eerder een lijn. Maar hoe dat ook zij, ik geloof dat dit een van die kwesties is die buiten de theorie vallen en die zo subtiel zijn dat die uiteindelijk onder mijn mysterie van "de kunst" vallen. Dat is me echter nog niet helemaal duidelijk!'
Opvallend is dat Mondriaan alleen wat persoonlijke documenten, zijn schilderspullen en wat boeken naliet, waaronder de werken van de theosofe Helena Petrovna Blavatsky. Mondriaan vernietigde, na het lezen, ontvangen correspondentie en hechtte weinig waarde aan materiële zaken. Mondriaans eigen brieven zijn een belangrijke bron voor onderzoek naar zijn leven en werk. Hij overleed in februari 1944 aan een longontsteking.